Bu yıl yirmi yedincisi gerçekleştirilecek olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı COP27 ile ilgili olarak hazırladığımız bilgi notunu sizlerle paylaşıyoruz.

COP27 Taraflar Konferansı, bu yıl 6-18 Kasım 2022 tarihleri arasında Mısır Arap Cumhuriyeti’nin Şarm El-Şeyh kentinde yüz yüze olarak gerçekleştirilecek ve programlar aynı zamanda çevrimiçi olarak da yayınlanacak.

Bilgi notumuz, COP27’nin önemini, Taraflar Konferansı’nın ne olduğunu ve gündemini, konferansa nasıl katılım sağlanabileceği ve çevrimiçi olarak nasıl takip edilebileceği konularını içeriyor. Bilgi notumuzun iklim, doğa koruma ve çevre konusundaki uluslararası gelişmeleri ve COP27 gündemini takip etmek isteyenler için faydalı olmasını ümit ediyoruz.

Altıparmak Hukuk Bürosu

Hazırlayan: Stj. Av. İpek Sezgin

BİLGİ NOTU

2022-09

COP27 Taraflar Konferansı

COP (Conferance of Parties) Nedir?                                         

COP, İngilizce “Taraflar Konferansı” demektir. Taraflar konferansı, uluslararası bir sözleşmenin en üst karar organıdır ve sözleşmeye taraf olan devletlerin temsilcileri ile gözlemcilerden oluşmaktadır. Bu konferans sırasında taraf devletler, taraflar konferansında kabul edilen diğer yasal belgeler ile birlikte sözleşmenin uygulanmasını gözden geçirirler. Ayrıca sözleşmenin etkili bir şekilde uygulanmasını teşvik etmek için gerekli olan kurumsal ve idari düzenlemeleri içeren kararlar alırlar.

Bu bilgi notunda bahsedilen Taraflar Konferansı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne (BMİDÇS) aittir. Taraflar konferansına sahip olan diğer bazı sözleşmeler ise Ramsar Sözleşmesi[1], Basel Sözleşmesi[2], Stockholm Sözleşmesi[3], Rotterdam Sözleşmesi[4], Minamata Sözleşmesi[5], Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi[6] ve Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşmesi[7]’dir.

BMİDÇS’ye ait Taraflar Konferansı’nın(COP) en önemli görevleri, taraflar devletlerce sunulan ulusal iletişimleri ve emisyon envanterlerini gözden geçirmek, Taraflar Konferansı (COP) tarafından alınan önlemlerin etkilerini ve Sözleşmenin nihai amacına ulaşmak için kaydedilen ilerlemeyi değerlendirmektir.

Türkçe yayın organlarında COP’un karşılığı olarak “İklim Zirvesi” ifadesi kullanılmaktadır ancak bu kullanım hatalıdır.  İklim Zirvesi (Climate Summit) geçtiğimiz 13 yılda, COP bünyesinde gerçekleştirilen ve iddialı iklim hedeflerine ulaşmak için gereken yenilikler, yatırımlar ve politikalar için gerekli kamu-özel sektör işbirliğini sağlama amacıyla düzenlenen ayrı bir oturumdur.[8]

Taraflar Konferansı (COP) Ne Sıklıkla Toplanır?

Taraflar Konferansı (COP), taraf devletler bir önceki konferansta aksine bir karar almamış ise her yıl toplanmaktadır. BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Konferansları, düzenlenme sırasına göre aldıkları sayılarla adlandırılmaktadır. Örneğin ilk COP, 1995 yılının Mart ayında Almanya’nın başkenti Berlin’de COP1 adı altında gerçekleştirilmiştir. Aynı şekilde 26.’sı İskoçya’nın Glasgow şehrinde gerçekleştirilen konferans, COP26 olarak anılmaktadır.

Kyoto Protokolü, COP3, Paris İklim Değişikliği Anlaşması ise COP21 görüşüldükten sonra kabul edilmiştir. 

Bu sene 27.’si düzenlenecek olan BMİDÇS’nin 27. Taraflar Konferansı COP27 Mısır Arap Cumhuriyeti’nin Şarm El-Şeyh kentinde, 6-18 Kasım 2022 tarihleri arasında yüz yüze olarak gerçekleştirilecektir ve programlar aynı zamanda çevrimiçi olarak da yayınlanacaktır.

COP27’ye Kimler Katılabilir?

BMİDÇS sürecinde toplantı ve konferanslara, Sözleşme tarafı ve gözlemci statüsündeki devletlerin temsilcileri, gözlemci kuruluşların temsilcileri ve basın/medya mensupları olmak üzere 3 ayrı kategoride katılım sağlanabilmektedir. Her bir kategorinin ayrı katılım koşulları bulunmaktadır.[9] [10] [11]

COP27’ye katılıma ilişkin ayrıntılı bilgiye https://unfccc.int /cop27 ile COP27’nin resmi web sitesi https://cop27.eg/#/ adresleri üzerinden ulaşabilirsiniz. [12]

COP27 Etkinlikleri Nasıl Takip Edilir?

COP27 etkinlikleri, Konferans süresince internet üzerinden canlı yayınlanacaktır ve COP27’ye Facebook, Twitter, Instagram, YouTube ve Flickr gibi sosyal medya platformlarından sanal katılım sağlanabilecektir. Buna ilişkin bilgiler daha sonra https://unfccc.int /cop27 internet sitesi üzerinden ayrıntılı olarak yayınlanacaktır.

COP Yan Etkinlikleri Nelerdir ve Nasıl Ulaşılabilir?

Gözlemci kuruluşlar, BM Kuruluşları, Özel Raportörlükler, Uzman Kuruluşlar ve Gözlemci Kuruluşlarla birlikte çalışan diğer paydaşlar, COP27’de yan etkinlik veya sergi düzenleyebilmektedirler.[13] Yan etkinlikler ve sergiler COP27 alanında yüz yüze gerçekleştirilecek ve aynı zamanda çevrimiçi olarak da yayınlanacaktır. Geçmişte düzenlenmiş Konferanslarda yer alan yan etkinlikler ve sergilere internet üzerinden ulaşmak mümkündür. [14][15]

COP27 için güncel yan etkinlik ve sergi programına  https://seors.unfccc.int/applications /seors/reports/events_list.html?session_id=COP 27 adresinden ulaşılabilmektedir.

Greenzone (Yeşil Bölge)  Nedir?

Greenzone (Yeşil Bölge), COP çatısı altında düzenlenen ve dünyanın her yerinden özel sektörün, sivil toplumun, yerli halkların, akademik, gençlik, moda ve sanat topluluklarının kendilerini ifade edebilecekleri bir platformdur.  Yeşil bölge, etkinlikler, sergiler, atölye çalışmaları, kültürel performanslar ve söyleşi yollarıyla farkındalık yaratmayı, yeni diyalogların kurulmasını sağlamayı ve katılımcıları bilgilendirmeyi hedeflemektedir.  COP26’da gerçekleştirilen yeşil bölge etkinliklerine ve etkinliklere ait videolara https://ukcop26.org/the-conference/green-zone-programme-of-events/ adresinden ulaşılabilmektedir.

COP27’de Yeşil Bölge’de bir etkinliğe ev sahipliği yapabilmek için uygunluk ölçütleri aşağıdaki gibidir:

• Herhangi bir yeşile boyama (greenwashing) faaliyetine katılmamış olmak, çevre yasalarını ihlal etmemek veya çevrenin bozulmasına katkıda bulunduğuna ilişkin hakkında herhangi bir iddianın olmaması
• BM Güvenlik Konseyi tarafından belirlenen yaptırımların ihlali veya ciddi insan hakları hukuku ihlalleri nedeniyle soruşturma altında bulunmamak

Bunlara ek olarak; Yeşil Bölge’de etkinlik yürütecek olan paydaşların sürdürülebilirlik uygulamalarıyla ilgili raporlama yapmaları, bir çevre ve/veya iklim stratejisine, karbondan arındırma temel performans değerlendirmelerine veya bu konularda  ileriye dönük bir plana sahip olmaları ve bu stratejiler ve planlarla ilgili elde edilmiş başarıları raporlamaları, iklime yönelik hedef koymuş olmaları, mensup oldukları ülkelerin Ulusal Katkı Beyanlarına katkıda bulunmaları beklenmektedir.

COP27’de Hangi Konular Ele Alınacaktır?

COP27, iklim acil durumuyla mücadelede kritik öneme sahip olan konularda harekete geçişi sağlamak için 26. Taraflar Konferansı’nın sonuçları üzerinden tartışmalarını başlatacaktır.

Bu senenin ele alacağı ve COP26’nın sonuçları üzerine inşa edilen ana konular; sera gazı emisyonlarını acilen azaltmak, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı direnç oluşturmak, iklim değişikliğine uyumun arttırılmasını sağlamak, gelişmekte olan ülkelere iklim finansmanı sağlama taahhütleridir. COP27 uyum, azaltım, iklim değişikliğinin nedenleri ve etkileri, gıda, yenilenebilir enerji, finans alanlarında tartışmalara ev sahipliği yapacaktır. COP27’nin tematik günlerine ve içeriklerine ilişkin daha fazla bilgiye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://cop27.eg/#/presidency/eventsThematic  

COP27 Çıktı Belgelerine Nasıl Ulaşılabilir?

Belgelere, UNFCCC (BMİDÇS) web sitesinin ana sayfasından, COP27’nin resmi web sitesinden, BM İklim Değişikliği Uygulamasından ve COP27 platformlarından açılacak olan COP 27, CMP 17, CMA 4, SBSTA 57 ve SBI 57 oturumları web bağlantıları aracılığıyla ulaşılabilecektir.

COP27’nin Türkiye için önemi nedir?

Ulusal Katkı Beyanı (Nationally Determined Contrubution/ NDC), emisyon azaltmak ve iklim değişikliğine uyum sağlamak için oluşturulacak bir iklim eylem planıdır. Paris İklim Anlaşması’na taraf olan ülkelerin, ulusal koşulları çerçevesinde kendi belirledikleri bağlayıcı olmayan gönüllü hedefleri bu beyanda yer alır. Ülkeler her beş yılda bir Ulusal Katkı Beyanlarını güncellemektedirler. Her yeni beyan, bir öncekine göre daha geliştirilmiş olmalıdır ve beyanlarda daha kapsamlı uyum – azaltım önlemlerine yer verilmesi gereklidir.[16]

Türkiye, Paris İklim Anlaşması’na taraf olarak ulusal katkı beyanları çerçevesinde, anlaşmanın ve mekanizmalarının ekonomik ve sosyal kalkınma hakkına halel getirmemesi kaydıyla, Anlaşmayı uygulayacağını beyan etmektedir. Bu çerçevede Türkiye’nin ulaşılabilir ve net bir hedef belirlemesi, iklim politikasını netleştirmesi ve bu konuda bir yol haritası hazırlaması gerekmektedir. Bununla beraber kamu kuruluşlarının, anlaşmaya uyum ve sera gazı emisyon azaltımı konusunda aktif rol alması şarttır.

Türkiye BM Sekreteryası’na sunduğu ulusal katkı niyet beyanı çerçevesinde referans senaryoya göre 2030 itibarı ile 1.175 milyon ton CO₂ seviyesine ulaşan emisyonlarını, önlemler altında ! azaltımla 929 milyon ton CO₂ seviyesine indirebileceğini beyan etmiştir.[17] [18] Ancak Türkiye’nin ileri sürdüğü, emisyonlarını 2 katından fazla arttıracağını açıkladığı bu ulusal katkı beyanı,  Paris İklim Anlaşmasının, küresel ortalama yüzey sıcaklığı artışını mümkünse 1,5 derecenin altında tutmak, değilse de 2 dereceye ile sınırlandırma hedefi için oldukça yetersiz bulunmuştur.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal katkı beyanı, iklim yasa ve politikalarının da değerlendirildiği 21-25 Şubat tarihleri arasında gerçekleştirilen İklim Şurası’ndan[19] bu bilgi notunun yayınlandığı tarihe kadar yenilenmemiştir. Yapılan açıklamalar doğrultusunda Türkiye’nin 27. Taraflar Konferansı öncesinde ulusal katkı beyanını güncellemesi ve iklim değişikliği ile mücadele için daha somut adımlar atması beklenmektedir. [20]