Basın Bilgi Notu: Kazdağı Koruma Derneği'ne verilen idari para cezası mahkeme kararıyla kaldırıldı

BASIN BİLGİ NOTU

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği'ne Edremit Kaymakamlığı tarafından verilen idari para cezası mahkemece kaldırıldı

Dernekler mevzuatını, Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği'nin sivil toplum faaliyetlerini cezalandırma aracına dönüştüren Edremit Kaymakamlığı'nın verdiği idari para cezası mahkemece kaldırıldı. Bu mahkeme kararı, elindeki kamu gücünü ve ceza verme yetkisini haksız ve sübjektif saiklerle kullanarak sivil toplum faaliyetlerine engel olmak ve sivil toplum kuruluşlarını, yasal faaliyetleri sebebiyle cezalandırmak isteyen idarelere dur demek açısından önemli bir karardır.

İdari para cezasına itiraz süreci hukuk büromuzca üstlenilen Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, dernek tüzüğündeki amaçlara uygun olarak, doğa hakkı ihlallerinin yaşandığı birçok projeye karşı dava açmıştır. Bu davalardan bir tanesi, Kuzey Ege'nin neredeyse tek sulak alanı olan Akçay Sazlığı’nın Organize Sanayi Bölgesi (OSB)  projesi ile yok edilme girişimine karşı açılmıştır ve Edremit Kaymakamlığı bahsi geçen OSB’nin yönetimindedir. Bu davaların açılmasının hemen sonrasında Edremit Kaymakamlığı talimatıyla ile müvekkil dernek defter ve kayıtları incelemeye alınmıştır.

Yapılan incelemeler sonucunda, müvekkil dernek Başkanı sıfatıyla Süheyla Doğan ÜNAL aleyhinde iki ayrı para cezasına hükmedilmiştir. Bu cezalardan ilki, dernek gelirleri alındı belgesinde T.C. kimlik numarası, adı-soyadı,adres, cep tel/e-posta adresine ilişkin verilerin yer almamasıdır ve kesilen idari para cezası tutarı 1730.-TL’dir. Diğeri ise yurtdışından alınan nakdi yardımın Edremit Kaymakamlığı'na dört ay geç bildirilmesi nedeniyle kesilmiştir ve tutarı 50.000.-TL’dir.  Bu para cezalarının iptali için hukuk büromuzca Edremit Sulh Ceza Hakimliği'ne itiraz edilmiştir.

1730.-TL tutarlı idari para cezasına itiraz gerekçemiz,  bağışçı olan ve dernek kayıtlarında kişisel bilgileri sınırlı bir şekilde bulunan şahıslara ilişkin özel bilgi mahiyetindeki TC no ve adres gibi bilgilerin yazılmasında yasal bir zorunluluk olmadığı yönündedir.

50.000.-TL'lik idari para cezasına itirazımız ise tüm sivil toplum örgütlerini de yakında ilgilendiren haklı bir gerekçeye dayanmaktadır. Şöyle ki;  Cezanın hukuki dayanağı olan 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nun 32. Maddesinin (k) bendi, yardımı geç bildirmenin cezasını '…beş bin Türk lirasından yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası'  olarak belirlemiştir. Görüleceği üzere alt ve üst limitleri verilen bu yaptırım türünde, bu iki limit arasında kalmak kaydıyla rakamın ne kadar olacağına yönelik belirleme, cezayı verecek olan idari makamın takdirine bırakılmıştır.

Ne var ki bu takdir hakkı sınırsız ve dayanaksız bir takdir hakkı değildir. Kabahatler Kanunu'nun İdari Para Cezası başlıklı 17/2 maddesinde 'İdarî para cezası, kanunda alt ve üst sınırı gösterilmek suretiyle de belirlenebilir. Bu durumda, idarî para cezasının miktarı belirlenirken işlenen kabahatin haksızlık içeriği ile failin kusuru ve ekonomik durumu birlikte göz önünde bulundurulur.' hükmü yer almaktadır.

Bu durumda para cezasını veren Edremit Kaymakamlığı'nın elinde, cezanın alt sınırı olan 5 bin TL'den uzaklaşmasını ve bu alt sınırın 10 katı oranında, nerdeyse üst sınıra yakın bir ceza belirlemesini haklı gösterebilecek, makul ve açıklanabilir bir gerekçe bulunmak zorundadır.

Cezaya konu edilen dönemde, Covid-19 salgını ile mücadele kapsamında genel kurul toplantıları da dâhil olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının etkinlikleri 01.03.2021 tarihine kadar ertelenmiştir. Bu dönemde müvekkil dernek, bildirim sürecinde bir gecikme yaşamış ancak gecikmeli de olsa yardım bildirimini yapmıştır. Alınan bu yardımın alınma amacına uygun şekilde harcandığı denetim raporunda tespit edilmiştir. Derneğin şimdiye kadar tüm faaliyet bildirimlerini zamanında yapmış olması ve daha önce aynı sebeple bir para cezasına uğramamış olması gibi haklı gerekçeler var iken, ne olmuştur da Edremit Kaymakamlığı bu denli ağır bir para cezası uygulama gereği duymuştur?

Edremit Sulh Ceza Hakimliği'ne yapmış olduğumuz itirazda; Edremit Kaymakamlığı'nın makul sınırdan uzaklaşarak adeta derneği faaliyet yapamaz hale getirecek denli ağır bir para cezası takdir etmesinin ardında haksız ve subjektif bir sebep olduğunu, bu sebebin de müvekkil derneğin Akçay Sazlığı'nın korunması amacıyla OSB projesinin iptali için açtığı dava ile yakından ilgili olduğunu, belgeleri ile ortaya koyduk. 

Gerçekten de Edremit Kaymakamlığı, müvekkil derneğin açmış olduğu bu davalarda imar planlarının iptali istenen OSB projesinin yönetim kurulu başkanlığı görevini de sürdürmektedir. [1] Görüleceği üzere para cezasını veren idare ile cezalandırılan dernek arasındaki hukuki husumet tartışmasızdır. Müvekkil dernek ile arasında hukuken uyuşmazlık bulunan Edremit Kaymakamlığı'nın itiraza konu para cezasını bu derece fahiş bir şekilde, Kabahatler Kanunu 17. maddedeki yasal zorunluluklara uymaksızın ve ölçüsüzce yüksek hadden vermesinin sebebi de budur.

Bu derece ağır ve hukuka aykırı bir para cezası, müvekkil derneğin demokratik yollarla hak arama ve var olma hakkını adeta ortadan kaldırmakta, açmış olduğu davalar sebebiyle müvekkil dernek adeta susturulmak istenmektedir. Böyle bir yaklaşım, hukuk devleti ilkesine ve Anayasal koruma altında olan örgütlenme özgürlüğüne ve düşünceyi ifade etme hürriyetine açıkça aykırıdır.

Bu itirazlarımızı değerlendiren Edremit Sulh Ceza Hakimliği 20.04.2022 tarihli kararında, 1730.-TL tutarındaki idari para cezasını, '5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 11. maddesinde, dernek gelirlerinin toplanmasında kullanılacak alındı belgesine bağışçıya ait kişisel verilerin eklenmesinin öngörülmediği, Kanun’un bildirime tabi tutmadığı kişilerin yönetmelik değişikliği ile açık rıza alınmadan TC. kimlik numarasını bildirime tabi tutulamayacağı’’  gerekçesi ile tamamen iptal etmiştir.

50.000.-TL'lik para cezası hakkında ise, 'Somut olayda idarenin itiraza konu idari para cezasının asgari hadden uzaklaşılmasının gerekçesinin denetime elverişli olarak ortaya konmaması gerekçesi ile 5326 Sayılı Yasanın 28/9.madde uyarınca itiraz olunan 50.000 TL bedelli idari para cezası kararının asgari had olan 5.000 TL olarak devamına, fazlaya ilişkin 45.000 TL kısmın kaldırılmasına' karar verilmiştir.

Edremit Kaymakamlığı'nca bu karara yapılan itiraz reddedilmiş ve karar, bu haliyle kesinleşmiştir.

Bu emsal kararı ve para cezalarına itiraz süreçleriyle ilgili hazırlamış olduğumuz bilgi notunu[2] benzer mağduriyetler yaşayan tüm sivil toplum kuruluşlarının ilgisine ve faydalanmasına sunuyoruz.

ALTIPARMAK HUKUK BÜROSU