Hazırlayan: Stj. Av. Ceren Naz Büyükgebiz

BİLGİ NOTU

2022 - 08

PRO BONO 

Pro Bono Nedir?

Pro bono, kökenini Latince olan ve “pro bono publico” deyiminden alır. Bu deyim “toplumun iyiliği için / kamunun yararı için” anlamını gelir.

Pro bono, herkesin eşit biçimde hukuk sistemine erişebilmesi ve mevcut hukuki sistemin hem bireysel hem toplumsal açıdan adil sonuçlar doğurabilmesi amacıyla avukatların sosyal sorumluluk gereği yaptıkları ücretsiz çalışmadır. Herhangi bir kâr amacı gütmemesine rağmen, gönüllülükten farklı olarak profesyonel standartlarda gerçekleştirilen bir hizmettir.

Adalete erişimde güçlük yaşayan, maddi olanakları sınırlı sivil toplum kuruluşları ve onlara başvuran kişilere pro bono aracılığıyla ücretsiz hukuki hizmet sunulur. Bunun yanı sıra pro bono hizmet, hak temelli yaklaşımı benimseyen sivil toplum kuruluşları ile ortak çalışmalar sonucunda ortaya çıkan “etki yargılaması” ya da “stratejik dava” olarak kabul edilen davalar için de sağlanabilir.

Her yıl birçok ülkede farklı disiplinlerde yer alan profesyonellerin bir araya gelmesiyle, pro bono hizmetlere dikkat çekilebilmesi ve kâr amacı gütmeyen kuruluşların desteklenebilmesi için ‘pro bono haftası’ düzenlenmektedir.[1]

Bir Hukuki Hizmetin Pro Bono Özelliği Taşıyabilmesi için Sahip Olması Gereken Unsurlar Nelerdir?

Bir hukuki hizmetin pro bono özelliği taşıyabilmesi için şu unsurlara sahip olması gerekir:                     

• Avukatlar tarafından yerine getirilen bir hukuki hizmet olmalı
• Kâr amacı güdülmeksizin yalnızca toplum yararına gerçekleştirilen bir hizmet olmalı
• Bu hukuki hizmet, avukat açısından gönüllülüğe dayanmalı ve maddi karşılığı olmamalı
• Bu hukuki hizmet müvekkil sivil toplum kuruluşu adına ücretsiz olmalı
• Avukatlar tarafından ücret karşılığı gerçekleştirilen profesyonel hukuki hizmetler ile aynı niteliklerde olmalı

Altıparmak Hukuk Bürosu'nun Pro Bono İlkeleri Nelerdir? 

Altıparmak Hukuk Bürosu olarak 1999 yılından bu yana sunduğumuz hukuki hizmetlerin tümünü hiçbir baskı altında kalmadan, bağımsız olarak yerine getiriyoruz.

Pro bono olarak toplum yararına hukuki hizmet sunabilme sorumluluğuyla takip edeceğimiz dava ve hukuki hizmetlerde;

• Kişi, grup, coğrafi çeşitlilik, konu ve hak kategorisinde kapsayıcılığı sağlamayı,
• Ekonomik olarak güçlük yaşayan, kırılgan kişi ve grupların adalete erişimini güçlendirmeyi,
• Pro bono hizmetleri özen ve layıkıyla yerine getirebilmek için her yıl belirli sayıda dava ve hukuki danışmanlık hizmeti takip etmeyi,
• Stratejik öneme sahip davalar yoluyla toplumsal ve yargısal dönüşüme katkı sunmayı,

temel ilkelerimiz olarak kabul ediyoruz ve sunduğumuz hizmetlerde bu ilkeleri gözetiyoruz.

Altıparmak Hukuk Bürosu'na Pro Bono Danışma ve Hukuki Destek Başvurusu Nasıl Yapılır?

İnsan hakları, doğa savunuculuğu, çevre hukuku, kadın hakları ve toplumsal cinsiyet gibi konularda dava, uluslararası mekanizmalara erişim ve hukuki danışma talebinde bulunmak için info@altiparmakhukuk.org adresine e-posta gönderebilirsiniz. Lütfen e-postanızın konu başlığında ‘Pro Bono’ ibaresine yer veriniz.

Pro bono başvurunuzun değerlendirilmesi için aşağıdaki hususları detaylı olarak açıklamanız gereklidir:

• Başvurucu bilgisi (kişi, grup veya sivil toplum kuruluşunun adı)
• Ücretli avukata erişemiyorsanız nedeni ve ekonomik durumunuza dair bilgi
• Hukuki sorunun detaylı açıklaması
• Bulunduğunuz il, ilçe ve hukuki sorunun yaşandığı yere dair detaylı bilgi
• Talep ettiğiniz hukuki yardımın niteliği ve açıklaması
• Eklemek istediğiniz diğer bilgi ve belgeler

Pro Bono Hakkında Yapılan Çalışmalar ve Yayınlara Nasıl Ulaşabilirsiniz?

İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Pro Bono Ücretsiz Hukuki Destek Ağı için: 

https://probono.bilgi.edu.tr/tr/

Dr. İdil Elveriş’in ‘Adalete Erişimde Yeni Bir Yol: Pro Bono’ adlı raporu için: 

https://www.tesev.org.tr/wp-content/uploads/rapor_Adalete_Erisimde_Yeni_Bir_Yol_Pro_Bono.pdf

2016 Avrupa Pro Bono Forumu ‘The Growth of Pro Bono in Europe’ adlı Lamin Khadar’ın yazısı için: 

https://www.pilnet.org/wp-content/uploads/2020/03/Pro_Bono_Final_Report_V2-1.pdf

‘Pro Bono ve Adalete Erişim’ adlı Av. Özlem Altıparmak’ın yazısı için: 

https://m.bianet.org/cocuk/hukuk/151037-pro-bono-ve-adalete-erisim

‘Pro Bono: Kamu Yararı için Avukatlık’ adlı Av. Özlem Altıparmak’ın yazısı için:

https://www.sivilsayfalar.org/2020/10/19/pro-bono-kamu-yarari-icin-avukatlik/

‘PILnet: The Global Network for Public Interest Law/ Toplum Yararına Hukuk için Küresel Ağ’ tarafından düzenlenen 20-21 Ekim 2020 tarihilerinde Küresel Forum’da yer alan ‘Geleceğimizi Korumak’ başlıklı oturumda Av. Özlem Altıparmak tarafından gerçekleştirilen sunum için: 

https://www.pilnet.org/profiles/ozlem-altiparmak/

Bursa Barosu Dergisi 94. Sayısında yer alan ‘Pro Bono ve Adalete Erişim’ adlı Av. Özlem Altıparmak’ın yazısı için: 

https://www.bursabarosu.org.tr/Home/KbDownload/bursa-barosu-dergisi-sayi-94

Av. Özlem Altıparmak ve Dr. İdil Elveriş ile “Adalete Erişim ve Pro Bono” başlığında gerçekleştirilen sohbet için: 

https://www.youtube.com/watch?v=Kb0biZanLV8&list=PLNotD1Fph0EJsOSfZLMCHLzF7o847bT-S&index=2

Av. Özlem Altıparmak ve Dr. Alper Akyüz ile “Gönüllülük ve Ekoloji” başlığında gerçekleştirilen sohbet için:

https://www.youtube.com/watch?v=ugbjBP2iG6E&list=PLNotD1Fph0EJsOSfZLMCHLzF7o847bT-S&index=4

 

---

[1] Pro bono haftasına dair detaylı bilgi için:

https://www.americanbar.org/groups/center-pro-bono/celebrate-pro-bono/

https://www.pilnet.org/event/2022-european-pro-bono-week/

https://probonoweek.org.uk/