Birleşmiş Milletler Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörü’nün “Düşünce ve İfade Özgürlüğü ile Sürdürülebilir Kalkınma” konulu tematik raporu için yaptığı katkı çağrısını Türkçeye çevirdik ve sizlerle paylaşıyoruz.
Rapora katkı için son tarih 03.02.2023 olarak belirlenmiştir ve sunulacak görüşlerin 2500 kelimeyi geçmemesi gereklidir.
Rapor, BM İnsan Hakları Konseyi’nin Haziran-Temmuz 2023'teki 53. oturumuna sunulacaktır. Tematik rapor, düşünce ve ifade özgürlüğünün sürdürülebilir kalkınmayla olan ilişkisine odaklanacaktır. Raportör, hazırlayacağı raporda sürdürülebilir kalkınmanın yanı sıra, uluslararası hukuk ve politika çerçevesi ve uygulamadaki ilerleme veya boşluklar bağlamında düşünce ve ifade özgürlüğüne ilişkin somut fırsatları ve zorlukları analiz edecektir.
Bu çağrı metnini, BM mekanizmalarının bilinirliğini ve kullanımını arttırmak amacıyla Türkçeye çevirerek sizlerle paylaşmak istedik. Çalışmalarımızın adil, kapsayıcı ve doğayla uyumlu bir dünyanın kurulmasına katkı sunmasını umuyoruz.
Altıparmak Hukuk Bürosu
Çeviren: Stj. Av. Mesut Bilicitürk
Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörünün Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyine Sunacağı Tematik Raporuna Katkı Sunma Çağrısı:
“Düşünce ve İfade Özgürlüğü ile Sürdürülebilir Kalkınma - Ses Neden Önemlidir?”
SON TESLİM TARİHİ
03 Şubat 20223
Amaç
İnsan Hakları Konseyi'nin 53. oturumuna sunulmak üzere Özel Raportörün tematik raporuna bilgi sağlamak
Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörü Irene Khan, üye devletleri, ulusal insan hakları kuruluşlarını ve diğer ilgili devlet kurumlarını, uluslararası ve bölgesel kuruluşları, sivil toplumu, akademisyenleri ve diğer ilgili kişi ve kuruluşları “Düşünce ve İfade Özgürlüğü ile Sürdürülebilir Kalkınma” konulu bir sonraki tematik raporu için yazılı olarak katkıda bulunmaya davet ediyor. Rapor, İnsan Hakları Konseyi’nin Haziran - Temmuz 2023'teki 53. oturumuna sunulacak.
Arka plan ve hedefler
Sınırlar ötesinde her türden bilgi ve fikir yayma, arama ve alma hakkını içeren ifade özgürlüğü ve sürdürülebilir kalkınmanın başarılması birbirine bağlıdır ve karşılıklı olarak birbirini güçlendirir. İnsanların kamu politikaları hakkında bilgilendirilmesi ve kendilerine danışılması ile yaşamlarını ve geçimlerini etkileyen kararlarda tam, eşit ve anlamlı bir şekilde tartışma, müzakere etme ve bunlara katılma hakkı, iyi bir kalkınma için hayati öneme sahiptir.
Bu hakkın kullanımı, hükümetlerin ve iş dünyasının şeffaflığını ve hesap verebilirliğini artırır ve yoksul ve ötekileştirilmiş toplulukları; yoksunluğun, eşitsizliğin ve dışlanmanın üstesinden gelmeleri için güçlendirir. Yine de birçok durumda, insanların bilgi paylaşma ve görüşlerini ifade etme hakkı yasalar, politikalar veya ayrımcı uygulamalar yoluyla kısıtlanmakta veya internete erişimin eksikliği veya sosyal medyada yanlış bilgi ve dezenformasyonun yayılması gibi faktörlerin etkisiyle engellenmektedir.
Düşünce ve ifade özgürlüğü hakkı, ekonomik, sosyal ve kültürel haklar ile medeni ve siyasi haklardan yararlanılması için elzemdir. Bu hak, demokrasi için olduğu kadar kalkınma için de önemlidir. “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi” bu ilişkiyi çeşitli amaçlar dahilinde kabul etmektedir. Özellikle, Sürdürülebilir Kalkınma Amacı (SKA) 16, 'kamuoyunun bilgiye erişimi ve temel özgürlüklerin (korunması)' yoluyla 'sürdürülebilir kalkınma için barışçıl ve kapsayıcı toplumları teşvik etmeyi, herkes için adalete erişim sağlamayı ve her düzeyde etkili, hesap verebilir ve kapsayıcı kurumlar inşa etmeyi' amaçlamaktadır.
Eylül 2023'teki Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi'nde BM Üye Devletleri, Gündemin yarı yol noktasındaki başarıları gözden geçirecek ve 2030 yılına kadar Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının tam olarak uygulanmasına ulaşmanın yollarını tartışacak. Özel Raportör, hükümet, hükümet dışı ve kurumsal paydaşlardan değerli katkılar içeren tematik raporunun genel olarak, Zirve öncesinde insan haklarının somut yollarla tartışılmasını teşvik etmede ve özel olarak düşünce ve ifade özgürlüğünün desteklenmesi ve korunmasında kullanılmasını ummaktadır. Bununla birlikte bu rapor Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ve ilgili konulara katkı sağlayabilir.
Tematik rapor, düşünce ve ifade özgürlüğünün sürdürülebilir kalkınmayla kritik ilişkisini vurgulayacaktır. Bu rapor, sürdürülebilir kalkınmanın yanı sıra uluslararası hukuk ve politika çerçevesi ve uygulamadaki ilerleme veya boşluklar bağlamında düşünce ve ifade özgürlüğüne ilişkin somut fırsatları ve zorlukları analiz edecektir. İyi uygulamalardan ve somut örneklerden dersler çıkaran rapor, zorlukların üstesinden gelmek için önerilerde bulunacaktır.
Rapor, toplumsal cinsiyet adaleti, dijital teknoloji ve medya özgürlüğü alanlarında yapılmış önceki çalışmalara dayanarak hükümetlerin ve şirketlerin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini artırmanın bir yolu olarak çevrimiçi ve çevrimdışı bilgi edinme hakkına; yoksul ve ötekileştirilmiş toplulukların sürdürülebilir kalkınmaya eşit ve tam katılımını sağlamaya ve medyanın sürdürülebilir kalkınmayı desteklemedeki rolüne odaklanacaktır. SKA 5'ten ilham alan ve Özel Raportörün toplumsal cinsiyet eşitliği taahhüdüne uygun olarak, rapor güçlü bir toplumsal cinsiyet perspektifi içerecektir.
Anahtar sorular ve sorunlar
Özel Raportör, aşağıdaki alanlarda sürdürülebilir kalkınma bağlamında bilgi edinme hakkı dahil olmak üzere ifade özgürlüğüne ilişkin gözlemler, veriler, vaka çalışmaları ve somut zorluklar, fırsatlar, iyi uygulamalar ve tavsiyeler için minnettar olacaktır:
1. Şeffaflık, hesap verebilirlik, yolsuzlukla ve kamuda ve özel sektörde kaynakların kötüye kullanılmasıyla mücadele;
2. Kadınların ve kız çocuklarının, yerli toplulukların ve diğer yoksul ve ötekileştirilmiş grupların eşitliği, kapsayıcılığı, katılımı ve güçlendirilmesi;
3. Bağımsız medyanın ve araştırmacı gazeteciliğin sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmedeki rolü ve karşılaştıkları engeller, tehditler ve zorluklar;
4. Dijital teknoloji şirketlerinin sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etme ve bilgi ve iletişime erişimdeki eşitsizlikleri azaltma politika ve uygulamaları.
Aşağıdaki sorular katkıda bulunmak için bir rehber olarak verilmiştir. Tüm soruları cevaplamak gerekli değildir.
1. Sizce düşünce ve ifade özgürlüğü hakkı, SKA’ların gerçekleştirilmesini nasıl etkiliyor? Lütfen, mümkünse, bu etkiyle ilgili somut veriler içeren örnekler verin. Ayrıca lütfen ilgili yasalar, politikalar ve diğer önlemlerden de bahsedin.
2. Ülkenizde kamu hizmetlerinin sunumunu ve ekonomik, sosyal ve kültürel hakların elde edilmesini etkileyen ifade özgürlüğü veya bilgiye erişim konusunda kısıtlamalar veya başka zorluklar var mı? Bu kısıtlamalardan en çok hangi insan grupları ve hangi şekillerde etkileniyor? Onların sorunlarını çözmek için hangi önlemleri önerirsiniz?
3. Ülkenizdeki kadınların ve kız çocuklarının, yerli halkların ve diğer yoksul ve ötekileştirilmiş toplulukların ifade ve bilgi edinme haklarını ve bilgi ve iletişim teknolojilerine erişimlerini hangi faktörler etkilemektedir? Hükümet bu sorunların üstesinden gelmek için yasal, politik veya diğer şekillerde herhangi bir önlem aldı mı? Bu önlemler ne kadar etkilidir ve hangi iyileştirmeleri önerirsiniz?
4. Dijital şirketler; kadınların, yoksul ve ötekileştirilmiş toplulukların zamanında ve çoğulcu bilgi ve iletişime çevrimiçi olarak güvenli ve kesintisiz erişimini teşvik etmek için herhangi bir girişimde bulundu mu? Bilgi ve iletişim teknolojisi şirketleri, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek için hükümetler ve topluluklarla nasıl daha iyi ilişki kurabilirler?
5. Halkın katılımını ve kişilerin sürdürülebilir kalkınmayla ilgili bilgi ve verilere erişimini kolaylaştırmak için ülkenizde hangi yasalar, politikalar ve uygulamalar mevcuttur? a) Hükümetler ve b) şirketler ile ilgili olarak sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin bilgi ve verilere erişimin kolaylaştırılmasında nerelerde başarılar elde edildi veya tam tersine zorluklar yaşandı?
6. Ülkenizde sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmede medyanın rolü nedir? Gazeteciler kamuya açık bilgilere erişimde veya kalkınma politikaları hakkında haber yaparken veya bunları eleştirirken ne gibi zorluklarla ve tehditlerle karşılaşıyor?
7. Ülkenizde araştırmacı gazeteciliği ve bilgi uçurmayı (whistleblowing) korumak için hangi yasalar, politikalar ve diğer kurumsal önlemler var? Bunlar ne kadar etkili ve gazetecileri ve bilgi uçuranları (whistleblowers) korumak için başka hangi önlemler alınmalı? Mümkünse, lütfen sürdürülebilir kalkınmayla ilgili araştırmacı gazetecilik veya bilgi uçurmaya ilişkin somut örnekler verin, örn. yolsuzluğa maruz kalma veya doğal kaynakların kötüye kullanılması.
8. Yukarıdaki madde işaretlerine ek olarak veya bunların yerine, sürdürülebilir kalkınma ile ilgili olarak bu yetkinin (raportörün) dikkatini çekmesi gereken kilit sorunların neler olduğunu düşünüyorsunuz? Özel Raportörün raporunda belirtmesi gerektiğini düşündüğünüz özel tavsiyeleriniz var mı?
Raporlar, akademik çalışmalar ve diğer arka plan materyalleri gibi çalışmaya ilişkin ek destekleyici materyallerin sunuma eklenmesi mümkündür ve memnuniyetle karşılanır.
Lütfen bu katkı çağrısını ağlarınızda yaygın olarak dağıtınız. Özel Raportör paydaşların bu tür katkıda bulunma çabalarını çok takdir ediyor ve sunumlarını büyük ilgiyle okumayı dört gözle bekliyor. Gizli tutulmaları yönünde bir talep olmadıkça, tüm başvurular BMİHYK web sitesinde yayınlanacaktır.
Sonraki Adımlar
E-posta adresi:hrc-sr-freedex@un.org
E-posta konusu: “Input for the report on FOE and sustainable development”
Azami kelime sayısı: 2.500 kelime
Dosya formatı: Word, PDF
Kabul edilen diller: İngilizce, Fransızca, İspanyolca
Çağrı metnine ulaşmak için:
